“Oude normaal wordt pittig voor je brein, denken experts”, kopt de NOS.  Na alle versoepelingen duiken we waarschijnlijk weer massaal de kroeg in, dansen we weer met duizenden mensen op een grasveld en kussen we ouderwets op familiebijeenkomsten. Experts waarschuwen voor overbelasting van het brein, omdat we “eerst weer aan al die prikkels zouden moeten wennen”. Begrippen als overprikkeling en prikkelverwerking worden benoemd, maar wat betekenen ze eigenlijk en wat gebeurt er bij mensen met hersenletsel voor wie dit al het “oude normaal” was?

We krijgen constant allerlei prikkels binnen. We zien, horen, voelen, en ruiken de hele dag door. Deze prikkels geven ons belangrijke informatie die we kunnen gebruiken om adequaat te functioneren. Dit noemen we prikkelverwerking. Als je overprikkeld raakt, komt dat soms doordat je te veel prikkels tegelijk binnen krijgt, of doordat prikkels harder binnen komen dan gewoonlijk. Dit kan verschillen per situatie en per persoon. Dat heeft te maken met je individuele drempelwaarde, die bepaalt wanneer je een prikkel opmerkt. Mensen met een lage drempelwaarde raken eerder overprikkeld dan mensen met een hoge drempelwaarde. Allerlei factoren kunnen je drempelwaarde beïnvloeden, zoals stress. Stel, je bent zenuwachtig of gespannen voor een belangrijke toets, dan zou het kunnen dat je je moeilijk kunt concentreren tijdens het studeren, omdat je sneller afgeleid wordt door geluiden uit je omgeving.

Veranderde drempelwaarde

Onze individuele drempelwaarde kan ook veranderen na iets ingrijpends zoals een hersenletsel. Een gevolg hiervan is bijvoorbeeld dat alle prikkels even hard binnen komen. Daardoor wordt het moeilijker om je te focussen op de prikkels die je nodig hebt voor je activiteit op dat moment. Zo loop je bijvoorbeeld door de supermarkt op zoek naar de juiste koffiecupjes, maar raak je volledig afgeleid door het gerinkel van alle karretjes, de geur van het versgebakken brood en het omroepbericht voor het openen van kassa 5 door Naomi alsjeblieft, waardoor het onmogelijk wordt om je nog te concentreren op je doel. Daarbij word je misschien misselijk of duizelig en kom je vervolgens doodmoe thuis. Voor veel mensen betekent dit dat zij niet meer de kroeg in gaan, of niet gaan dansen met duizenden mensen op een festival.

Wetenschappelijk onderzoek

De precieze oorzaken van overprikkeling na hersenletsel is nog onduidelijk, net als hoe vaak het voorkomt. Het is daardoor moeilijk om een geschikte behandeling te ontwikkelen en mensen van goede informatie te voorzien. Daarom ga ik binnen het Expertisecentrum Hersenletsel Limburg (EHL) het containerbegrip overprikkeling onderzoeken. Ik ga onderzoeken wat het verschil is tussen de overprikkeling zoals de NOS die omschreef, die samenhangt met normale variatie tussen individuen en situaties, en overprikkeling zoals het de levens beperkt van mensen met een hersenletsel. Als we factoren kunnen identificeren die bijdragen aan het ontstaan en in stand houden van overprikkeling, dan kunnen we met gerichte adviezen komen, waarmee we ook voor mensen met een hersenletsel een “nieuw normaal” kunnen creëren.

Marilien Marzolla is promovendus bij het Expertisecentrum Hersenletsel Limburg (Maastricht University). Zij doet onderzoek naar prikkelverwerking bij mensen met een hersenletsel.